Het gevaar van charisma voor leiders van grote organisaties
We willen er allemaal wel eentje. Een leider die ons inspireert. Die ons boven onszelf laat uitstijgen. Die ons in onszelf laat geloven. Zo eentje waar we jaren later nog aan terugdenken: zij heeft het charisma dat een hele kamer vult bij binnenkomst. Of: hij ziet er innemend uit en heeft een uitstraling die gewoonweg aantrekkelijk is.
Voor zover iets ongrijpbaars als charisma überhaupt meetbaar te maken is, weten we wel dat het een daadwerkelijk effect heeft op anderen. Iemand met charisma heeft nou eenmaal makkelijker invloed op het gedrag van de gesprekspartner dan iemand die niet beschikt over charisma.
Vandaar ook dat we regelmatig leiderschapskwaliteiten toeschrijven aan mensen die charisma hebben. En dat is niet zonder risico’s.
Halo-effect
Het grootste risico van het volgen van een leider met charisma, is dat we de neiging hebben om die persoon eigenschappen toe te dichten die die persoon niet per se hoeft te hebben. Iemand die we om wat voor reden dan ook aantrekkelijk vinden, zijn we eerder geneigd te volgen, te geloven en te vertrouwen. Ook al weten we niet eens of die persoon wel up for the job is. Dus zonder dat we weten of hij of zij het ook daadwerkelijk kan. Dat noemen we het Halo-effect.
Het Halo- effect is een verschijnsel dat we een persoon verschillende positieve eigenschappen toedichten op basis van één enkele eigenschap. Zo kan het zijn dat we een manager die heel goed is in het oplossen van ingewikkelde inhoudelijke problemen, ook toedichten dat hij een heel goede coach zou kunnen zijn. Of dat we die teamleider toedichten dat zij heel goed zou kunnen zijn in het maken van strategische keuzes voor de organisatie, omdat ze zo goed kan luisteren en ons het gevoel geeft er echt toe te doen.
Het is dus zaak dat wij, met name tijdens onze leiderschapsassessments, ons er heel bewust van zijn, dat ook wij niet van dat Halo-effect gevrijwaard zijn. En daarom is het belangrijk dat we goed nagaan op basis van welke criteria wij onze uitspraken doen. Dus niet alleen hoe iemand overkomt, uitstraling heeft, goed met mensen contact kan maken of innemend is. Maar ook of een deelnemer aan een assessment zelfinzicht heeft, hoofd- en bijzaken van elkaar kan onderscheiden, van zich af kan bijten als het nodig is, lastige keuzes kan maken en lange-termijn-doelstellingen kan vasthouden.
Per bedrijf, team, organisatie zijn die criteria natuurlijk anders, maar het punt is vooral dat we naast naar uitstraling ook moeten kijken naar andere eigenschappen die een leider in die specifieke context nodig heeft. Want met een leuk hoofd of een innemende persoonlijkheid kom je er niet per definitie mee. Wie wil nou een charismatische leider die bijvoorbeeld niet naar zichzelf wil kijken?
Charisma en authenticiteit
In onze assessments (en trainingen) helpen we deelnemers in contact te komen met hun kwaliteiten en daardoor meer invloed uit te oefenen op hun directe werkomgeving. Dat gaat vaak gepaard met wat lijkt op charisma. Namelijk een authentieke manier van zichzelf profileren. Jezelf zijn.
Daar zit dan ook de interessante paradox. Hoe kan je jezelf zijn, zonder een trucje of een gimmick en toch, met wie je bent, naast wat je doet, op een natuurlijke en soepele manier invloed uitoefenen? Over het algemeen is juist het kunnen omgaan met die paradox de grootste vaardigheid waar we onze deelnemers helpen om stappen in te zetten. Hoe die paradox van charisma en authenticiteit nou in elkaar steekt…daar schrijf ik binnenkort wel weer een stukje over.
Wil je hier meer over weten? Ik praat er graag met je over verder!
Het gevaar van charisma voor leiders van grote organisaties, geschreven door Danny van der Schoor.