Structurele zelfoverschatting van de baasjes

Doe me een plezier. Google ‘mijn baas is’ even.

Valt het jou ook op?

Juist. Een overgroot deel van de leidinggevenden in Nederland staat er niet echt goed op. Hij is een aap, een dictator, een intimiderende klootzak, een ramp, etc. etc. etc…

Iedereen heeft er wel eentje (gehad) of kent iemand met zo’n baas. Bij het koffiezetapparaat en op verjaardagen kan er soms met buldergelach of soms geniepig over hem gepraat worden. Het gedrag van deze mannen – ja, het zijn namelijk vaak mannen, maar daarover later meer… – zorgt vaak voor bijzondere en soms beschamende verhalen. Maar we mogen de schade die ze veroorzaken echt niet onderschatten.

Tomas Chamorro-Premuzic heeft hier aardig wat onderzoek naar gedaan. Hij ziet drie verschillende aspecten die de gemiddelde ‘aap’ beschrijven.

Zelfoverschatting

Het zijn over het algemeen charismatische, narcistische en vooral zelfverzekerde mannen. Met dat laatste wordt vooral bedoeld: een overschatting van hun competenties. Wij hebben als mens sowieso de neiging om onszelf te overschatten. Zo ken ik bijvoorbeeld alleen maar mensen die zichzelf goed tot erg goed vinden autorijden. En bijna niemand die zichzelf dat niet actief toedicht. Op zich is dat dus niet eens een probleem, maar op het moment dat je meer verantwoordelijkheid draagt, bijvoorbeeld voor een team waar je leiding aan geeft, dan is een stelselmatige zelfoverschatting schadelijk. De gevolgen ervan zijn op z’n minst teleurstellend te noemen. Stress, onveiligheid en natuurlijk uiteindelijk het onderpresteren van de organisatie.

Drie dingen die we kunnen doen

  1. Kies leiders die de klus ook daadwerkelijk aan kunnen en zoek naar eigenschappen in hen die gericht zijn op de ander (in plaats op het eigen succes) en op het hogere doel. Focus op competenties als nederigheid en integriteit.
  2. Vertrouw je intuïtie niet. We hebben namelijk een heel slechte intuïtie. We zijn vooral voorgeprogrammeerd om charisma, zelfvertrouwen en (al dan niet ongefundeerde) actiegerichtheid aantrekkelijk te vinden. Focus dus niet op de eerste indruk die je van iemand hebt. Weet dat die bias waarschijnlijk tot onhandige conclusies leidt.
  3. Vraag niet aan mensen die soms twijfelen aan zichzelf om ‘het gewoon maar te doen’. Zelfinzicht maakt regelmatig dat we onszelf ook onzeker voelen. En dat is een goed ding. Het vraagt leiderschap om die onzekerheid te omarmen en vandaaruit tot betere beslissingen te komen. Vertrouw dus meer op de onzekerheid van de leider dan de zekerheid van de aap.

Hoe meer we weten, hoe meer we snappen hoe weinig we weten. Het blijft een bijzondere en mooie paradox.

Wellicht is het je opgevallen dat ik hier de ‘aap’ het mannelijke geslacht toedicht. Dat klopt. Het blijkt namelijk dat statistisch gezien, vrouwen meer competent (zuiverder zelfinzicht), nederiger en integerder zijn.

Het geeft je te denken. Wat mij betreft hoeven we niet zozeer vrouwen meer kansen te bieden in hogere functies, maar hebben we de standaard waaraan we onze leiders houden, te veranderen naar criteria die ons daadwerkelijk tot successen brengen. Dan komen de vrouwen als vanzelf tot de plekken waar ze horen.

Mocht je eens willen sparren over die criteria of een assessment willen inzetten om deze criteria te meten, neem dan vooral vrijblijvend contact op (088-5560318).


Structurele zelfoverschatting van de baasjes, geschreven door Danny van der Schoor.