Trek lering uit jouw ergernis
Als assessment adviseur bespreek ik tijdens het interview regelmatig met managers het thema ‘ergernissen op de werkvloer’. Vaak worden dan situaties aangehaald waarin medewerkers niet samenwerken, waarin zij niet hun verantwoordelijkheid nemen of onvoldoende initiatief tonen. Van de week sprak ik een manager die aangaf zich mateloos te irriteren aan mensen die in haar ogen niet goed luisteren of die dingen niet snel oppakken. Zo had zij twee keer een teamlid aangesproken op het feit dat werkzaamheden niet geheel conform opgestelde procedures waren uitgevoerd. Zij begon zich hier al vlot aan te ergeren. Zonder verder diepgaand te onderzoeken wat hieraan ten grondslag lag, kreeg de medewerker in kwestie de predicaten ‘niet goed’ en ‘niet willen luisteren’ van haar. Maar was dit oordeel ook terecht? Of lag er iets anders ten grondslag aan de sterke gevoelens van ergernis van deze manager?
Gedrag dat je hebt weggestopt
Zelf kon ik mij vroeger ergeren aan arrogant gedrag. Aan mensen die zichzelf beter leken te vinden dan anderen. Die het podium pakken, niet onder stoelen of banken schuiven hoe goed zij zijn en daarover opscheppen. Dan gingen bij mij de alarmbellen af en kon ik daar afkeurend over denken of allergisch op reageren. Volgens psycholoog Lex Mulder1 laat iemand die je mateloos irriteert meestal precies die kant van jezelf zien die je hebt weggestopt. Je mag dit gedrag niet meer van jezelf vertonen, omdat het vroeger door anderen (ouders of verzorgers) werd afgekeurd of bestraft. Dit herken ik wel. Afkomstig uit een calvinistisch arbeidersgezin deed je ‘gewoon’ wat je gevraagd werd. Dit betekende hard werken en goed je best doen op school . En kwam ik dan met een hoog cijfer voor een toets thuis, dan mocht ik daar niet al te trots over zijn. Want het was not done om daar over op te scheppen. Ik deed wat van mij werd gevraagd en dat was het dan ook. Zodoende heb ik geleerd om het gevoel van trots zijn opzij te schuiven en mijzelf meer bescheiden op te stellen.
Krijg zicht op jouw gedragspatroon
Tijdens de stress- en burnoutcoachopleiding die ik in 2019 heb gevolgd, heb ik meer diepgaand inzicht gekregen in de gedragspatronen die ten grondslag liggen aan mijn gevoelens van ergernis. Het feit dat ik het trotse gedrag van anderen negatief ben gaan labelen (‘zelfverheerlijkend, ‘zelfoverschattend en ‘arrogant’) zorgde ervoor dat ik de positieve kanten van die eigenschap niet meer zag of onderkende. Hoewel ik mij professioneel opstelde en het rationeel kon verklaren, neigde ik er als gevoelsmens naar een oordeel te hebben over het overmatig profilerende gedrag van anderen. Dit verkregen inzicht en de ervaring dat trots zijn, je zo voelen en gedragen ook positieve kanten kent, heeft mijn gevoelens van (zelf)waardering verhoogd en die van ergernis doen verminderen. In het kader van mijn eigen leerproces is het besef ontstaan dat het oké is om trots te zijn op een prestatie die ik heb geleverd. Dat ik dit ook richting anderen kenbaar mag maken zonder mij ervoor te schamen. Richting deelnemers heeft het ertoe geleid dat ik vanuit een meer begripvolle, nieuwsgierige houding kan onderzoeken hoe het proces (vanuit ergernis oordelen en handelen) in situaties bij hen werkt.
En trek er lering uit
Zo kwam de manager uit bovengenoemd voorbeeld tot het inzicht dat haar allergische reactie op medewerkers haar oorsprong kende in haar eigen prestatiegerichte opvoeding. Er werd van haar verwacht dat er direct een goed resultaat werd behaald. Wanneer dit niet het geval was, dan werd dit als een brevet van onvermogen gezien en dan werd er een oordeel over uitgesproken. Zodoende had zij geleerd de lat voor zichzelf en voor anderen hoog te leggen. Dat het maken van fouten of het niet voldoen aan verwachtingen not done is en zij geneigd was om bij het uitblijven van concreet resultaat een negatief oordeel over het handelen van haar medewerkers te hebben. In het nagesprek dat ik een week later met deze manager had, gaf ze aan lering uit dit (zelf)reflectieproces te hebben getrokken. Dat het verkregen inzicht ertoe geleid heeft dat zij anders naar leren en presteren is gaan kijken. Hoewel zij erkende dat dit ineffectieve mechanisme niet van de ene op andere dag is doorbroken, heeft zij geleerd zich milder naar teamleden op te stellen. Daarnaast ook om minder snel te oordelen en vanuit een meer oprechte, eerlijke en nieuwsgierige houding met hen in gesprek te gaan. Uiteindelijk heeft het assessment voor haar betekenisvolle ervaringen en inzichten opgeleverd. En daar is waar wij het bij Van Harte & Lingsma elke dag weer om doen!